قاضی طباطبائی؛ اولین شهید محراب انقلاب

سال پیش، دهم آبان 58 آیت‌الله محمدعلی قاضی طباطبائی هدف ترور منافقان کوردل قرار گرفت تا افتخار عنوان نخستین شهید محراب انقلاب را به خود اختصاص دهد.

به گزارش مهر، آیت‌الله سید محمد علی قاضی طباطبایی به سال 1292 شمسی در تبریز متولد و تحصیلات مقدماتی را نزد پدرش حاج میرزا باقر و عموی خویش میرزا اسدالله که از علمای بنام تبریز بودند گذراند و در سن 24 سالگی در بحبوحه مبارزات در تبریز به همراه پدرش به تهران تبعید شد.

وی در سال 1318 جهت ادامه تحصیل علوم دینی به قم عزیمت کرد و در سال 1328 راهی نجف شد. وی در شهر قم از محضر آیات عظام مرحوم آیت‌الله سید‌محمد خوانساری، مرحوم آیت‌الله سید‌محمد حجت کوه کمره‌ای و مرحوم آیت‌الله صدر و نیز مرحوم آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله گلپایگانی و در نجف اشرف از حضور اساتید بزرگی چون حکیم، عبدالحسین رشتی، میرزا باقر زنجانی، بجنوردی و کاشف الغطاء بهره مند شد.

شهید‌قاضی در 1331 بعد از سه سال اقامت در عراق، به تبریز بازگشت. درحالی که ۲۰ آیت الله و مرجع بزرگ شیعه جهان اسلام به او اجازه اجتهاد داده بودند.

قاضی طباطبائی در دوران مرجعیت و زعامت حضرت امام خمینی(ه) تنها نماینده تام الاختیار ایشان در تبریز بوده و نقش ایشان در شکل دادن به مبارزات مردم تبریز نیز شایان توجه بوده است.

وی در فاصله سالهای 1331 ـ 1341 در تبریز بزرگتـریـن فعالیت‌های سیـاسـی را جهت براندازی حکـومت طاغوت انجام داده و در آبان ماه 1342 دستگیـر و به پادگان زرهـی تهران منتقل شد.

این مجاهد نستوه سپس به شهرهای بافت و کرمان و زنجان و پس از آن به عراق تبعید شد ولی پس از یکسال به ایران بازگشت و به هدایت مردم و روشنگری و تبلیغ اسلام پرداخت.

آیت‌الله شهید قاضی جزو اولین کسانی بود که در آذربایجان اعلامیه خلع شاه از سلطنت و همچنین اعلامیه 29 بهمن 56 در چهلم شهدای قم را امضا کرد.

خدمات ایشان بعد از پیروزی انقلاب نیز شایسته توجه بسیار است. شهید قاضی طباطبایی بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب از طرف امام به سمت امام جمعه تبریز منصوب شد و اولین نماز جمعه را در این شهر بزرگ برپا کرد.

وی همچنین کمیته‌های انقلاب اسلامی آذربایجان‌شرقی و غربی را تشکیل داد و نقش زیادی در راه اندازی استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و ادارات استان ایفا کرد.

ترور و شهادت آیت‌الله قاضی طباطبایی

شهید قاضی در دهم آبان 1358 شمسی، مصادف با عید سعید قربان سال 1399 هجری، نماز عید را اقامه و در خطبه نماز می‌گوید: «مرا تهدید به قتل می‌کنند، من از شهادت نمی‌ترسم و آماده‌ام و از خدا می‌خواهم.»

در همان روز، بعد از اقامه‌ نماز مغرب و عشاء در راه مراجعت به منزل توسط عوامل گروه فرقان در خیابان مورد اصابت گلوله‌های ناجوانمردانه قرار گرفت. جسد غرق در خون وی به بیمارستان منتقل شد ولی به دلیل جراحات وارده در نهایت به آرزوی دیرینه خود ـ شهادت در راه اسلام ـ نایل شد.

رهبر کبیر انقلاب اسلامی به مناسبت شهادت آیت الله قاضی طباطبائی در پیامی به مردم، آن را مصیبتی بزرگ که نشانه شکست حتمی دشمنان اسلام است نامیده و بیان می‌کنند:

«ملت عزیز برومند ایران و آذربایجانیان غیرتمند عزیز باید در این مصیبت‌های بزرگ که نشانه شکست حتمی دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتوانی و خود باختگی آنان است، هر چه بیشتر مصمم و در راه هدف اعلای اسلام و قرآن مجید بر مجاهدات خود افزوده و از پای ننشینید تا احقاق حق مستضعفین از جباران زمان بنمایند.»

رحیم نیکبخت کارشناس مرکز اسناد انقلاب اسلامی و از پژوهشگران تاریخ آذربایجان که تألیفی پیرامون زندگی و مبارزات شهید قاضی طباطبایی نیز دارد، در رابطه با شخصیت و زندگی ایشان می گوید: «آیت‌الله قاضی طباطبایی علاوه بر بعد علمی دارای اصالت خانوادگی نیز بود ایشان از خانواده‌ای قدیمی و ریشه دار در تبریز بود و به همین خاطر از اعتبار والایی در میان مردم برخوردار بود. در زمان حضور ایشان حزب خلق مسلمان توان جولان دادن در حوادث سیاسی تبریز را نداشت، اما بعد از شهادت ایشان فرصت عرض اندام برای اعضای این حزب فراهم شد.»

نیکبخت، شهید قاضی را سمبل پیوستگی انقلاب در آذربایجان دانسته و تاکید دارد: «در آستانه شهادت آیت الله قاضی طباطبایی اتحاد و انسجامی میان خلق مسلمان و گروه فرقان دیده می‌شود که به نظر می‌رسد فراتر از دیدگاه‌ و نظر دست اندرکاران این دو تشکل است. صف گروه های معارض در تدارک زمینه برای از بین بردن ایشان بود اما این اقدام به دست گروهک مشکوک فرقان عملی شد.»

آن شهید بزرگوار به دلیل تسلطی که به زبان عربی داشت، مقالاتی به زبان عربی برای مجلات کشورهای عربی چون مجلات مصر نیز می‌‌نگاشت. ۴۳ کتاب به عنوان میراث علمی از این عالم ربانی به جا مانده است.

روحش شاد....